Uszczelka pod głowicą – objawy, przyczyny awarii i wymiana

Objawy nieszczelnej uszczelki pod głowicą pojawiają się najczęściej w starszych samochodach, z dużymi przebiegami. Dlaczego najczęściej, a nie zawsze? Dlatego, że objawy pękniętej uszczelki pod głowicą mogą też wystąpić w młodszych samochodach, w których był uszkodzony układ chłodzenia. Uszczelka mogła się przepalić na skutek zbyt wysokiej temperatury silnika. Jeśli chcesz wiedzieć, jakie są typowe oznaki uszkodzonej uszczelki pod głowicą, a także jakie są przyczyny uszkodzenia uszczelki pod głowicą — o wszystkim dowiesz się z naszego poradnika motoryzacyjnego.

Czym jest awaria uszczelki pod głowicą?

Jeśli uszczelka pod głowicą jest uszkodzona, silnik w Twoim samochodzie jest zagrożony. Nie bez powodu mówi się, że jest to bardzo groźna usterka.

Czy wiesz, jaką funkcję pełni uszczelka? Uszczelka pod głowicą to element z metalu i kompozytów montowany pomiędzy głowicą a blokiem silnika. Zadaniem uszczelki jest zapewnienie szczelności połączenia pomiędzy blokiem silnika a głowicą. Poza tym podzespół ten uszczelnia każdy cylinder (w uszczelce są wycięte otwory na każdy cylinder), przewody olejowe (doprowadzające olej do węzłów smarowania) i przewody układu chłodzenia (prowadzące płyn chłodniczy, który odbiera nadmiarowe ciepło z silnika).

Co się dzieje, jeśli uszczelka pod głowicą straci szczelność?

Awaria tego podzespołu wywołuje szereg problemów technicznych:

• Silnik traci moc, ponieważ nieszczelne cylindry tracą ciśnienie sprężania.
• Płyn chłodniczy może przedostawać się do układu smarowania jednostki napędowej. Olej silnikowy rozrzedzany płynem chłodzącym traci swoje właściwości ochronne. Nie jest w stanie zapewnić ochronnego filmu pomiędzy pracującymi częściami silnika. Z racji tego, że obniża się poziom płynu chłodzenia, silnikowi grozi przegrzanie i zatarcie. Równocześnie pogarszające się właściwości oleju silnikowego także grożą zatarciem.
• Olej silnikowy może przedostawać się do układu chłodzenia i mieszać się z płynem chłodniczym. W takiej sytuacji warunki pracy układu chłodzenia, w którym krąży olej, znacząco się pogarszają. Może dojść do przegrzania silnika, uszkodzenia uszczelnień pompy cieczy chłodzącej i uszczelek termostatu (olej silnikowy niszczy uszczelki gumowe).
• Na skutek przepalenia uszczelki do układu chłodniczego mogą dostawać się spaliny. Przez co przewody gumowe są narażone na szybsze zużycie.

Jakie są objawy uszkodzenia uszczelki pod głowicą?

Pamiętaj o tym, że pojedyncze objawy awarii uszczelki pod głowicą wcale nie przesądzają o tym, że w aucie doszło do jej uszkodzenia. Kierowcy często niepotrzebnie panikują. Problem trzeba zdiagnozować w warsztacie i dopiero wtedy zdecydować, że niezbędna jest naprawa uszczelki pod głowicą.

Pamiętaj — jeden symptom nie świadczy o problemach związanych z uszczelką pod głowicą. Jeśli w samochodzie występuje kilka objawów naraz, dopiero wtedy możesz podejrzewać, że doszło do przepalenia uszczelki pod głowicą.

Typowe objawy uszkodzonej uszczelki podgłowicowej to:

• utrata mocy silnika;
• ubywanie płynu chłodzącego;
• biały dym z rury wydechowej;
• tłusta maź pod korkiem wlewu oleju silnikowego;
• twarde przewody układu chłodzenia;
• zwiększający się poziom oleju silnikowego;
• bąble w zbiorniczku wyrównawczym układu chłodzenia i woń spalin ze zbiorniczka.

Pamiętaj, że wszystkie wymienione wyżej objawy występują także w przypadku zupełnie innych awarii. Przykłady? W zdecydowanej większości przypadków ubywanie płynu chłodzącego spowodowane jest przez nieszczelności. Tłusta maź pod korkiem oleju może być spowodowana przez jazdę na krótkich trasach, zwłaszcza jesienią i zimą. Biały dym z rury wydechowej może być spowodowany przez wilgoć — w trakcie deszczowego dnia niemal każde auto dymi na biało.

Jak sprawdzić uszczelkę pod głowicą?

Jak można sprawdzić, że w silniku jest przepalona lub zniszczona uszczelka? Mechanicy stosują kilka metod diagnostyki. Jakie to metody?

• Sprawdzenie kompresji na wszystkich cylindrach w silniku. Do tego celu stosuje się proste urządzenia pomiarowe z manometrem. Pomiaru dokonuje się przy zimnym silniku. Jeśli silnik jest benzynowy, urządzenie pomiarowe montuje się do gniazda po wykręceniu świecy zapłonowej. Jeśli silnik to diesel, to zazwyczaj wykręca się wtryskiwacz i w jego miejsce montuje się urządzenie pomiarowe.
• Sprawdzenie płynu chłodzenia pod kątem występowania w nim gazów spalinowych, a dokładnie dwutlenku węgla. Do tego też stosuje się proste urządzenie — rurkę szklaną o odpowiednim kształcie z płynem reakcyjnym, montowaną zamiast korka chłodnicy. Silnik musi kilka minut popracować, a jeśli w płynie chłodniczym jest dwutlenek węgla, płyn reakcyjny zmienia kolor.
• Sprawdzenie stanu oleju silnikowego pod kątem rozrzedzenia go przez płyn chłodzenia.
• Organoleptyczny test szczelności uszczelki na bloku silnika. Jeśli jest nieszczelna, to na bloku silnika mogą być widoczne wycieki oleju.

Jeśli chcesz samodzielnie sprawdzić uszczelkę pod głowicą – możesz to zrobić dokładnie tak samo, jak mechanik. Tester płynu chłodzenia z płynem reakcyjnym kupisz za kilkanaście złotych. Urządzenie do pomiaru kompresji kosztuje średnio ok. 150 złotych.

Jakie są przyczyny uszkodzenia uszczelki głowicy?

Największe ryzyko uszkodzenia uszczelki pod głowicą występuje w samochodach z niesprawnym układem chłodzenia. Wyższa temperatura pracy jednostki napędowej powoduje przyspieszone wypalanie uszczelki. W samochodzie może wystąpić wiele rodzajów niesprawności układu chłodzenia – od wycieków płynu, po uszkodzony termostat standardowy albo sterowany elektronicznie (w nowszych autach). Powodem awarii układu chłodzenia może być też zepsuty wentylator albo czujnik, który go uruchamia. Spalanie gazu LPG również generuje znacznie wyższą temperaturę niż spalanie benzyny i oleju napędowego.

Jeśli już jesteśmy przy LPG – złe ustawienia instalacji LPG, zwłaszcza starszego typu (tak zwanych mieszalnikowych) mogą być powodem zwiększonej temperatury pracy silnika. Jak już wiesz, sam gaz generuje więcej ciepła. A jeśli do silnika trafia za dużo gazu, to temperatura pracy w cylindrach jeszcze bardziej wzrasta. A ryzyko uszkodzenia uszczelki rośnie.

Poza tym awarii związanych z uszczelką pod głowicą można spodziewać  się w pojazdach z silnikami, które są eksploatowane ze starym olejem silnikowym (też odpowiada za chłodzenie silnika), w samochodach, które kierowca eksploatuje w sposób agresywny, a także w pojazdach, w których jest uszkodzony układ wtryskowy. Przelewanie paliwa przez wtryskiwacze common rail w dieslach również może być przyczyną zwiększonej temperatury w cylindrach i wypalenia uszczelki pod głowicą.

Czy można samemu wymienić uszczelkę pod głowicą?

Wymiana tej części jest bardzo skomplikowana. Niezbędne jest też planowanie głowicy, a to może wykonać jedynie specjalistyczny warsztat. Poza tym trzeba zdemontować rozrząd, zamontować nowy i odpowiednio go ustawić. To również zadanie dla specjalisty, który dysponuje odpowiednią wiedzą, narzędziami i informacją techniczną producenta auta, jak również specjalnymi blokadami rozrządu.  Właśnie dlatego odradzamy samodzielną wymianę uszczelki pod głowicą.

Jak wygląda wymiana uszczelki pod głowicą?

Wymiana uszczelki pod głowicą silnika jest skomplikowana i wymaga wykonania wielu czynności. Są to:

• usunięcie oleju silnikowego oraz płynu chłodniczego z silnika;
• demontaż górnej osłony silnika;
• demontaż układu zapłonowego (cewek zapłonowych i świec zapłonowych) w silniku benzynowym, układu wtryskowego (wtryskiwaczy) i układu wspomagania rozruchu (świec żarowych) w silnikach diesla, a w silnikach benzynowych z LPG także demontaż układu wtryskowego gazu;
• odkręcenie osłony zaworów i zdjęcie uszczelki pod pokrywą zaworów;
• demontaż układu napędu rozrządu (paska rozrządu albo łańcucha rozrządu) wraz z pompą cieczy chłodzącej;
• odpięcie szeregu czujników i ich demontaż;
• demontaż układu rozrządu:
• wałków rozrządu, zaworów, elementów pośredniczących pomiędzy wałkami a zaworami;
• zdjęcie głowicy silnika: usunięcie resztek uszkodzonej uszczelki pod głowicą silnika;
• oddanie głowicy do specjalistycznego warsztatu i jej planowanie; 
• montaż nowej uszczelki pod głowicą;
• montaż nowego napędu rozrządu z nową pompą cieczy chłodzącej; 
• montaż wszystkich wymienionych wyżej elementów w kolejności odwrotnej;
• płukanie układu chłodzenia i układu smarowania;
• wymiana filtrów i wlanie nowych płynów eksploatacyjnych.

Każda śruba musi być dokręcona z odpowiednią siłą, określoną przez producenta samochodu. Dotyczy to w szczególności tzw. szpilek montaży głowicy (śrub głowicy). Aby to zrobić, musisz znać kolejność demontażu poszczególnych podzespołów.

Ile kosztuje wymiana uszczelki pod głowicą?

Koszt wymiany uszczelki pod głowicą jest bardzo wysoki ze względu na szereg czynności, jakie trzeba wykonać. Wymiana uszczelki głowicy jest szczególnie droga w skomplikowanych silnikach, np. typu bokser (z rozbudowanym układem napędu rozrządu) czy V6. Cena może być też wysoka w silnikach, w których jest utrudniony dostęp do napędu rozrządu (bo cały silnik trzeba wyjąć). Do ceny samej uszczelki, która jest dość tania (może kosztować kilka tysięcy złotych) trzeba doliczyć koszt napędu rozrządu z pompą cieczy chłodzącej, koszt płukania, oleju, płynu chłodniczego, uszczelki pod pokrywą zaworów, a także nowych śrub. Jednak największy wpływ na cenę ma liczba roboczogodzin. Można przyjąć, że wymiana uszczelki pod głowicą w prostym silniku może kosztować ok. 1500 złotych. W skomplikowanym przypadku cena może wynieść 6000 złotych. Albo więcej za robociznę, zależnie od przypadku.

Jak dbać o uszczelkę pod głowicą?

Najczęstszym powodem uszkodzenia uszczelki pod głowicą jest niesprawny układ chłodzenia, na skutek wycieków, awarii termostatu i innych problemów. Dbaj o układ chłodzenia, unikaj agresywnej jazdy i zmieniaj regularnie olej silnikowy.  Nie masz wpływu na to, że producent auta mógł zastosować na pierwszy montaż uszczelkę niskiej jakości. To na szczęście zdarza się niezmiernie rzadko.